کشف دیوار دفاعی عصر مفرغ در تپه نادری شیروان - تفطن

به گزارش خبرنگاران، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علی اکبر وحدتی، سرپرست برنامه فصل دوم گمانه زنی برای لایه نگاری با اعلام این خبر گفت: پیرو عقد تفاهم نامه پژوهشی-آموزشی بین پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی کشور و دانشگاه نانجینگ چین برای انجام پژوهش های باستان شناسی در تپه نادری شیروان، گروهی از باستان شناسان از مراکز داخلی و بین المللی فصل دوم کاوش در تپه نادری را شروع کردند.

وی یکی از اهداف اصلی فصل دوم کاوش در تپه نادری را لایه نگاری برای شناخت توالی باستانی و تاسیس گاهنگاری محلی در منطقه شمال خراسان اعلام نمود و گفت: مواد حاصل از کاوش علاوه بر شناخت دوره های استقرار باستانی در منطقه، به وسیله مطالعات میان رشته ای به بازسازی اقتصاد معیشتی ساکنین این منطقه در طول تاریخ یاری شایانی خواهد نمود.

او اضافه نمود: با توجه به قرار گیری تپه نادری در بافت مسکونی شهر شیروان و برای برطرف مسائل محلی و یاری به پروژه بازآفرینی شهری با تاکید بر هویت شهری شیروان، ساماندهی و معین دقیق عرصه و پیشنهاد حریم تپه نادری در دستور کار گروه مشترک نهاده شد.

وی با بیان این که برای دستیابی به این اهداف، گروه مشترک یک گمانه پلکانی در جبهه جنوبی تپه باز کرد که کاوش در آن تا خاک بکر ادامه یافت، ادامه داد: زندگی در تپه نادری از میانه هزاره چهارم پیش از میلاد(حدود 5500 سال قبل) شروع شده و در دوران مختلف تا دورۀ اسلامی زندگی در آن جریان داشته است.

او با اشاره به این که گروه کاوش از متخصصان رشته های مختلف مانند باستان شناسی، زمین شناسی، ژئوفیزیک، مرمت، معماری و نقشه برداری از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، دانشگاه نانجینگ چین و موزه تاریخ طبیعی پاریس تشکیل شده است، از شناسایی آثار معماری و دو تدفین مربوط به اواخر عصر آهن (نیمه اول هزاره اول قبل از میلاد) در گمانۀ پلکانی در دامنه تپه اطلاع داد.

وحدتی از جالب توجه ترین آثار کشف شده در این بخش را بقایای یک دیوار بزرگ خشتی مربوط به عصر مفرغ در پای دامنه جنوبی تپه دانست و گفت: این دیوار که بیش از چهار متر عرض دارد و حدود دو متر از ارتفاع آن سالم باقی مانده، در حاشیه استقرار ایجاد شده و بر اساس شواهد باستان شناسی به احتمال زیاد بخشی از دیوار دفاعی پیرامونی این استقرار در عصر مفرغ است.

او اضافه نمود: با توجه به اینکه حجم اصلی نهشته های باستانی در تپه نادری مربوط به عصر مفرغ است، به نظر می رسد تپه نادری در آستانه دوران شهر نشینی بسیار شکوفا بوده و دیوار دفاعی به منظور حفاظت از ساکنین در اطراف تپه ایجاد شده بود.

به گفته وی، آنالیز مواد باستان شناسی حاصل از کاوش در تپه نادری حاکی از روابط فرهنگی این منطقه به دو حوزه فرهنگی نمازگاه در جنوب ترکمنستان و فرهنگ نوع گرگان در جنوب دریای کاسپی است.

وحدتی اضافه نمود: شاخص ترین یافته های سفالی تپه نادری با سفالینه های منقوش دوره چهارم نمازگاه و سفالینه های خاکستری داغدار در مکان هایی چون اُلُغ تپه، آق تپه و پارخای در جنوب ترکمنستان و شاه تپه و ترنگ تپه در دشت گرگان قابل مقایسه است.

او با بیان این نکته که همزمان با فصل دوم کاوش مرمت برج و باروی دوره قاجار در اطراف تپه نادری نیز ادامه یافت، گفت: در همین راستا گروه کاوش بخش هایی از حصار پیرامونی که در دهه های قبل تخریب شده و آثار آن محو شده بود را با روش پیگردی کاوش کرد تا زمینه ادامه مرمت برج و بارو در فصول آتی فراهم گردد.

وی اضافه نمود: این برج و بارو که در دوره قاجار در اطراف تپه نادری ایجاد شده، ضمن معرفی برشی از تاریخ این استقرار باستانی، یکی از جاذبه های اصلی تپه نادری در برنامه جامع گردشگری این منطقه باستانی را تشکیل می دهد.

این باستان شناس در ادامه از معین عرصه و حریم تپه نادری با بهره گیری از روش مته زنی و مغزه گیری از رسوبات انباشتی همراه با گمانه زنی در فصل دوم کاوش اطلاع داد و گفت: در این برنامه، با استفاده از مته های فولادی چینی، حفره های کوچکی به قطر پنج سانتی متر در اطراف تپه حفر شد که با آنالیز وضع نهشت گذاری میزان گستردگی و نوع نهشته ها در کم ترین زمان و با حداقل هزینه و تخریب معین شد.

او اضافه نمود: برای تکمیل نتایج، 12 گمانه نیز در محیط پیرامون تپه باز شد که نتایج حاصل از مته زنی را تایید می نماید.

وی گفت: با توجه به قرار گیری تپه نادری در محیط شهری و بافت فرسوده مسکونی در اطراف تپه، با معین دقیق عرصه و پیشنهاد حریم تپه ارگ نادری، می توان برای ایجاد سایت موزه باستان شناسی و ساماندهی محیط پیرامونی در تلفیق با پروژه بازآفرینی شهری برنامه ریزی موثری انجام داد.

وحدتی با اشاره به این نکته که تپه نادری از مهمترین استقرارهای باستانی حوضه آبریز اترک است، گفت: از میانه هزاره چهارم پیش از میلاد زندگی در این محوطه شروع و تا دوره اسلامی جریان داشته است.همچنین در دوره قاجار، حکمرانان محلی شیروان بر فراز این تپه باستانی قلعه ای ساخته و در گردا گرد آن بارویی ایجاد نموده بودند که منطقه مسکونی را محصور نموده بود.

وی در ادامه به تصاویری از برج و باروی دوره قاجار در تپه نادری اشاره نمود که توسط عکاس ناصرالدین شاه ضبط شده و جزییاتی از معماری قلعه و باروها در آگاه الشمس توسط اعتماد السلطنه ثبت شده که این مدارک به همراه نتایج حاصل از کاوش در تهیه طرح جامع گردشگری برای این منطقه باستانی بسیار سودمند است.