افت سرعت بورس با چهار روایت - تفطن

به گزارش دنیای اقتصاد، بورس تهران در ساعت نخست معاملات روز دوشنبه شاهد ادامه فرایند صعودی روزهای گذشته بود اما تشدید فروش ها در بازار سهام منجر به کشیده شدن ترمز رشد شاخص کل و افزایش فاصله منفی بین آخرین قیمت های خرید و فروش و قیمت های انتهای در بیشتر قریب به اتفاق نمادها شد. امری که به رغم باقی ماندن دماسنج اصلی در محدوده مثبت، اصلاح تدریجی شاخص کل از سقف روزانه را در پی داشت. یکی از اتفاق های جالب بازار سهام در روز گذشته، بازگشایی نماد فارس پس از شفاف سازی درخصوص فروش بلوک 4/ 11 درصدی سهام پتروشیمی تندگویان بود. دامنه نوسان 100 درصدی در این نماد باعث شد تا بازگشایی عظیم ترین سهم بازار سهام با جهش بیش از 40 درصدی قیمت به پرواز 16 هزار واحدی شاخص کل بینجامد. اما پس از گذشت دقایقی، به تشخیص ناظر این معاملات ابطال و تاثیر مثبت 16 هزار واحدی بر دماسنج اصلی بازار سهام خنثی شد و در ادامه نیز نماد فوق به حالت ممنوع برای خرید و فروش درآمد.

علامت های سوال پیش روی اهالی بازار

این روزها بازار سهام با چند مساله روبرو است. بحث عرضه سهام دولت در قالب واحدهای صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در بورس در آینده نزدیک، برآورده نشدن انتظارات درخصوص رشد قیمت جهانی نفت پس از توافق اوپک پلاس و G20 بر سر کاهش تقریبی 20 میلیون بشکه ای عرضه طلای سیاه و عرضه های اولیه عظیم در روزهای آینده را شاید بتوان اصلی ترین علامت سوال ها در ذهن سرمایه گذاران نامید. از سوی دیگر بروز بعضی مسائل عدیده درخصوص هسته معاملات، به هیجان خرید و فروش سهام توسط اهالی بازار در چنین شرایطی دامن زده و نوعی آشفتگی معاملاتی را در پی داشته است. اگرچه شاخص کل در انتها روز کاری گذشته در محدوده مثبت متوقف شد اما منفی شدن شاخص کل هم وزن و فرایند منفی قیمت ها در ساعات انتهای، غلبه عرضه بر تقاضا در نیمه دوم معاملات را تایید می نماید. روز گذشته از 303 نماد بورسی مجاز برای خرید و فروش، 143 نماد قیمت انتهای مثبت و 156 نماد قیمت انتهای منفی را به ثبت رساندند. چربش تعداد نمادها با قیمت انتهای منفی بر نمادهای سبزپوش درحالی رقم خورد که تعداد نمادها با آخرین قیمت منفی نیز فرایند صعودی داشت.

چالش های یاد شده درحالی خودنمایی می نمایند که شاخص کل بورس در سال جدید و با گذشت 13 روز کاری، جهش 22 درصدی را به ثبت رسانده است. با این حساب ارزش بازار بورس اوراق بهادار تهران طی روزهای یاد شده چیزی نزدیک به 420 هزار میلیارد تومان رشد را نشان می دهد. امری که پتانسیل بالقوه فروش در نمادهای سود ده را تا حد بسیار زیادی بالا برده است. به رغم عرضه های بسیار تزریق روزافزون نقدینگی توسط افراد حقیقی به تالار شیشه ای، تداوم ثبت حجم و ارزش معاملات روزانه بالا را در پی داشته است. ارزش داد و ستدهای خرد (با حذف معاملات بلوکی و اوراق با درآمد ثابت) در بورس تهران در روز گذشته نیز از مرز 6 هزار میلیارد تومان عبور کرد و حول رقم 6200 میلیارد تومانی نهاده شد.

همچنین ارزش صف های خرید بورسی در 94 نماد بورسی به ارزش 1280 میلیارد تومان در مقابل تشکیل صف فروش در 43 نماد به ارزش 181 میلیارد تومان کماکان از رجحان تقاضا و عطش خریداران حکایت می کرد. خالص تغییر مالکیت 515 میلیارد تومانی از سهامداران حقوقی به حقیقی نیز نشان دهنده ادامه فرایند خرید سهامداران حقیقی و فروش سهامداران حقوقی است. کاهش نسبت این متغیر به ارزش معاملات خرد نیز بیانگر حضور پررنگ تر سهامداران خرد در سمت عرضه نسبت به روزهای گذشته است.

آمادگی بازار سهام برای عرضه اولیه عظیم

براساس آخرین اخبار قرار است سهام شرکت های سرمایه گذاری تامین اجتماعی و پلیمر آریا ساسول در روز چهارشنبه هفته جاری یا در هفته آینده برای اولین بار در بورس و فرابورس عرضه شوند. هنوز اطلاعیه رسمی درخصوص زمان و قیمت این عرضه اولیه ها منتشر نشده است اما ارزش روز دارایی های شستا به عنوان یکی از عظیم ترین هلدینگ های کشور، احتمال ارزش گذاری این شرکت در میان سه سهم عظیم بازار سهام را بالا می برد. با این تفاسیر اگر قرار باشد 10 درصد این شرکت در روز عرضه اولیه عرضه گردد، برآورد می گردد بازار برای جذب این عرضه به نقدینگی بین 8تا10 هزار میلیارد تومان احتیاج داشته باشد. این میزان نقدینگی احتمالی مورداحتیاج با توجه به ارزش روزانه معاملات خرد در بازار سهام و احتمال مشارکت نزدیک به 2 میلیون کد باز هم رقم بسیار عظیمی به حساب می آید که می تواند یکی از عوامل تشدید عرضه ها برای تامین نقدینگی در میان اهالی بازار باشد.

علاوه بر این موضوع، شکل گیری تقاضای قدرتمند در نماد تاپیکو به عنوان عظیم ترین زیرمجموعه بورسی شستا که از روزهای گذشته شروع شده است نیز به عنوان یکی از اثرات جانبی این عرضه اولیه تلقی می گردد که همزمان ارزش روز دارایی های سرمایه گذاری تامین اجتماعی را بالا خواهد برد. هجمه تقاضا در تاپیکو درحالی رخ می دهد که قیمت سهام تاصیکو و تیپیکو با توجه به ثبت رشدهای قبلی به تعادل رسیده و حتی جهت اصلاحی را تجربه می نماید.

عرضه اولیه صبا در روزهای گذشته هرچند در مقیاس بسیار کوچک تر صورت گرفت اما تکانه هایی به بازار داد. نوسان های موقتی که با توجه به پیش دستی سرمایه گذاران در روزهای قبل از عرضه اولیه، تاثیر محسوسی در روز عرضه اولیه به دنبال نداشت و با شکل گیری موج های تقاضا در روزهای آینده جبران شد.

نو که به بازار آمد...

یکی دیگر از اتفاقات جالب در معادلات روز گذشته، تشدید معنادار عرضه در نمادهایی بود که طی ماه های اخیر عرضه اولیه آنها اجرا شده و رشد قیمتی مناسبی را پشت سر گذاشتند. به نظر می رسد فروش سهام عرضه اولیه گذشته پس از کسب سودهای بسیار خوب اولویت اصلی فعالان بازار جهت تامین نقدینگی مورد احتیاج برای خرید شستا و آریا باشد. به همین دلیل عرضه سنگین صبحگاهی در نمادهای شگویا، تملت و زکوثر را شاهد بودیم. راه چاره ناظر برای جلوگیری از فشار مضاعف بر هسته معاملات، در چنین شرایطی، قرار دادن نمادهای فوق در شرایط مجاز-محفوظ و اجازه ثبت معاملات پس از ساعت 12:30 دقیقه بود. امری که با بروز اختلالاتی در زمینه سفارش گیری و ثبت معاملات همراه شده است.

عدم همخوانی زیرساخت ها و احتیاجها

بازار سهام به طور همزمان از چند جهت درحال عظیم شدن است. افزایش تعداد شرکت های پذیرفته شده در بورس طی سال های اخیر و در پیش بودن عرضه نهادهای مالی کلان در بازار سهام، افزایش ضریب نفوذ بورس در میان آحاد جامعه به وسیله تزریق سرمایه های کوچک و عظیم حقیقی و افزایش ناگزیر شناوری و نقدشوندگی سهام در بستر بورس، تنور معاملات را به شدت داغ نموده است.

واقعیت این است که گسترش نفوذ بازار سهام با زیرساخت های موجود همخوانی ندارد. اختلال متوالی سیستم های معاملات برخط و عدم همخوانی قیمت های نمایش داده شده در سایت tsetmc و حساب کاربران آنلاین به دلیل کندی هسته معاملات مرکزی باعث می گردد که معامله گران دچار سردرگمی شده و برای اعمال سفارش های خرید و فروش خود، سقف و کف بازه روزانه را انتخاب نمایند. آشفتگی به وجود آمده درخصوص تشدید عرضه و تقاضا از روان شدن جریان داد و ستد روزانه به شدت کاسته است و شکل گیری سفارش های پرحجم در پایین ترین و بالاترین قیمت های مجاز روزانه به تشدید صف های خرید و فروش دامن می زند. از طرفی تجمیع سفارش های خرید و فروش نیز باعث تکرار این دور باطل می گردد. حال با وجود حضور گسترده مردم در کارگزاری ها و دفاتر پیشخوان دولت برای احراز هویت برای اخذ کد بورسی و فعالیت در این بازار، جریان ورود نقدینگی به بازار سهام ادامه خواهد داشت. از سوی دیگر عرضه های اولیه عظیم پیش رو و احتمال تشکیل صف های خرید در این نمادها، بار تحمیل شده بر هسته معاملات را بیش از گذشته خواهد نمود و مشکل می تواند بغرنج تر از گذشته گردد.

این موضوع درحال حاضر به عنوان عظیم ترین معضل موجود در بازار سهام می تواند در آینده نه چندان دور با کاهش اعتماد سرمایه گذاران در قالب یک ریسک عظیم خودنمایی کند. در شرایط فعلی و با عنایت به تحریم های همه جانبه، به نظر می رسد گزینه خرید سامانه های وارداتی یک انتظار بی فایده باشد. کوشش شبانه روزی تیم های فنی برای بهره برداری حدبیشتری از سیستم موجود نیز اگرچه با موفقیت هایی همراه بوده است اما یک درمان موقت در شرایط فعلی است و با توسعه فزاینده بازار سهام شاید کارآیی خود را از دست بدهد. از آنجا که حجم سفارش های خرید و فروش انباشته شده در صف ، عظیم ترین عامل کندی هسته معاملات به شمار می آید و میل به صف نشینی در میان سرمایه های تازه وارد به طرز چشمگیری افزایش یافته است، راه چاره افزایش دامنه نوسان روزانه، افزایش دامنه نوسان عرضه های اولیه یا اتخاذ سیاست ترکیبی از این دو راه چاره می تواند راهگشا باشد.