با عظیم ترین مربی ای که به ایران آمد چه کردیم؟ - تفطن

بااین حال، اما در فضای مجازی هنوز طرفداران این دو منتظر هستند تا آتویی از دیگری بگیرند و گوی سبقت را در زدن رقیب از هم بربایند. اما نه برانکو، نه کی روش و نه اوفارل، مربی سابق تیم ملی ایران با سابقه نشستن روی نیمکت منچستریونایتد، عظیم ترین مربی تاریخ فوتبال ایران نیستند؛ عظیم ترین مربی ای که حتی رسانه ها نیز در حق او کم لطفی کردند کسی است که طبق نوشته مجله فور فور تو در صندلی شصتم برترین مربیان تاریخ جهانی فوتبال واقع شده است: تومیسلاو ایویچ. پیرمرد خندان و دوست داشتنی که به قصد تحول فوتبال، وارد ایران شد تا برنامه اش را به صورت بنیادین شروع کند، شاید تصور نمی کرد اخلاق ما ایرانی ها که همان خوش استقبال و بدبدرقه هستیم شامل حال او هم بگردد.

همین یکی، دو روز گذشته بود که مجله معتبر فور فور تو به معرفی 100 مربی برتر تاریخ فوتبال پرداخت که در بین آن ها یک چهره نام آشنا برای فوتبال ایران دیده می شد: ایویچ؛ او با ایستادن در رده شصتم جهان نشان داد که ارزش های زیادی برای فوتبال به ارمغان آورده. هرچند که البته حضور تقریبا کوتاه مدتش در فوتبال ایران با کج سلیقگی هایی همراه شد و درِ خروج را نشانش دادند. ایویچ در بین مربیان برتر جهان، تنها مربی ای است که سابقه حضور در فوتبال ایران را دارد. او البته تنها مرد کروات این فهرست 100 نفره هم هست.

حسرت نودوهشتی ها؛ اخراج زودهنگام ایویچ

در فاصله 9 ماه تا شروع جام جهانی 1998، ایویچ راهنمایی تیم ملی ایران را برعهده گرفت تا کار را شروع کند. او در بدو ورود متوجه شد بازیکنان تیم ملی ایران بسیاری از مفاهیم و ساختار های دفاعی را به اشتباه اجرا می نمایند و همچنین آن ها اصلا از لحاظ بدنی شرایط حضور در چنین تورنمنت عظیمی را ندارند. به همین دلیل او تصمیم گرفت اردوی بروجرد را با تمامی نفرات شروع کند؛ بدن سازی سخت در کنار کار های تمرینی برای بازیکنانی که پیش تر با چنین تمرین های طاقت فرسایی روبه رو نشده بودند. در فروردین 1377 تیم ملی ایران سه مسابقه تدارکاتی با سه باشگاه فرانسوی گنگان، نانت و مون پلیه برگزار کرد که سیروس دین محمدی ستاره آن سه مسابقه بود. 29 اردیبهشت 1377، اما شاید بدترین روز عمر ورزشی ایویچ و حتی تیم ملی فوتبال ایران باشد؛ روزی که به واقع می توانست نتایج جام جهانی را در آینده طور دیگری رقم بزند. در آن روز و در آستانه جام جهانی 98 فرانسه، تیم ملی ایران که در دوران بدن سازی سنگینی قرار داشت، دیداری تدارکاتی با آث رم برگزار کرد که با حساب 7 بر یک مغلوب شد و فردای همان مسابقه، در عین ناباوری ایویچ از سمت خود برکنار شد و جلال طالبی جای او را گرفت.

بیژن ذوالفقارنسب، دستیار تومیسلاو ایویچ، پیش تر در تبادل نظر با شرق در خصوص حضور ایویچ در ایران و نحوه برکناری او گفته بود: آقای ایویچ با آن شکست بازی می خواست یوگسلاوی و آمریکا را فریب دهد. البته یکی از تغییرات عمده ایویچ، اصلاح ساختار دفاعی تیم ملی ایران بود. ایویچ برای این کار، سیستم تیم ملی را از 2-5-3 به 2-4-4 تغییر داد و دو بازیکن باتجربه به نام های جواد زرینچه و نادر محمدخانی را به تیم ملی دعوت کرد، اما مسئولان وقت اجازه ندادند برنامه این مرد عظیم به درستی اجرا گردد و همین طور باید عرض کنم که دلایل اخراج ایویچ سیاسی بود.

در آن سال ها رسانه ها شکست سنگین با 7 گل مقابل آث رم را یک گناه نابخگرددنی عنوان کردند و همین امر باعث شد تا بعضی بازیکنان که از عدم حضور در جام جهانی نیز آگاه شده بودند علیه مربی گارد بگیرند و دودستگی نیز کار را بدتر کرد. تمامی این اتفاقات دست به دست هم داد تا یکی از عظیم ترین مربیان تاریخ فوتبال که می توانست از پایه، فوتبال ایران را بسازد، پیش از جام جهانی از سمت خود برکنار گردد.

جلال طالبی که مشاور امور فنی تیم ملی بود، جانشین ایویچ شد. ایران با راهنمایی طالبی توانست در بازی محبت آمیز بعدی آن اردو با حساب 4 بر یک از سد اینترمیلان عبور کند. نکته ناراحت نماینده جایی بود که تصاویر تلویزیونی چهره ایویچ را در جمعیت نشان می داد که تیمی را از روی سکو ها نظاره می کرد که قرار بود خودش حاصل دسترنجش را در جام جهانی ببیند، اما این اتفاق هیچ وقت رخ نداد.

تیمی که ایویچ می خواست آن را تبدیل به یکی از شگفتی های جام جهانی کند، بدون او راهی فرانسه شد تا در گروهی که یوگسلاوی و آلمان حضور داشتند بازی کند. ایران برابر هر دو تیم نمایش قابل قبولی داشت، ولی ستاره های آن روز فوتبال، نقش ایویچ در بازسازی تیم ملی را بی بدیل می دانستند. خداداد عزیزی در بیشتر مصاحبه هایش که مربوط به جام جهانی 98 است، می گوید: اگر بدن سازی ایویچ و اردوی بروجرد نبود، مقابل تیم ملی آلمان به طورقطع کیسه گل می شدیم.

اخراج ایویچ، اما در دوره صفایی فراهانی رخ داد که هنوز هم خیلی ها از او به عنوان برترین رئیس فدراسیون فوتبال ایران یاد می نمایند؛ اتفاقی عجیب که کارنامه صفایی فراهانی را زیر سؤال برد. بااین حال، تعدادی از بازیکنان آن دوره از جمله همین خداداد عزیزی معتقد بودند که فشار های بیرونی باعث شد تا صفایی فراهانی آن تصمیم عجیب را بگیرد. خداداد در تبادل نظر با مشرق، اختلاف درونی تیم با ایویچ را رد می نماید و معتقد است صفایی فراهانی تحت فشار از بالا مجبور به برکناری ایویچ شده: علی دایی قطعا در برکناری ایویچ دخیل نبوده، چون علی با او خیلی ارتباطش خوب بود. ارتباط من با ایویچ خیلی خوب بود. کریم هم خیلی بود. اما معتقدم صفایی فراهانی با میل خودش این تصمیم را نگرفت، چون اگر می خواست یک ماه قبل از جام جهانی ایویچ را برکنار کند و به او ضربه بزند، اصلا ایویچ را به ایران نمی آورد.

مربی ای که در سال 1987 بهترین سرمربی سال فیفا لقب گرفته بود، همچنین از نگاه نشریه فرانس فوتبال مربی سابق تیم ملی ایران در بین 50 مربی برتر جهان قرار گرفته بود و حالا از نگاه مجله معتبر فور فور تو نیز شصتمین مربی برتر تاریخ فوتبال جهانست، می توانست برای تیم ملی افتخارآفرینی کند، ولی می توان این طور نوشت که یکی از برترین مربیان تاریخ، به ایران آمد، اما اجازه ندادند فرایند اش با موفقیت به خاتمه برسد. همان رسم همیشگی؛ خوش استقبال در فرودگاه حتی به قیمت سقوط از پله های برقی، بدبدرقه به اندازه ای که چنین مربی ای به این شکل برکنار گردد. مربی ای که به قصد تاریخ سازی آمد، تبدیل شد به حسرت فوتبالی هایی که حالا فقط با ذوق می توانند بگویند یکی از برترین مربیان تاریخ فوتبال جهان، روزی روی نیمکت تیم ملی ایران نشست؛ البته بی نتیجه در سرزمین عجایب!

مورینیو آرزوی ایویچ شدن داشت

حالا شاید این سؤال مطرح گردد که چرا این مرد بلوک شرق اروپا بهترین و باکیفیت ترین مربی خارجی است که به ایران آمده؟ این تحلیل ها بر اساس چه متر و معیاری اجرا شده است؟ کافی است نقل قول و آرزوی عظیم ژوزه مورینیو که در مجله معتبر فور فور تو مطرح شده یکبار دیگر مرور گردد: ایویچ عظیم ترین مربی تاریخ جهانی فوتبال است و یکی از آرزوهایم این است که بتوانم به اندازه او جام قهرمانی کسب کنم. مربی مغرور پرتغالی که خیلی کم پیش می آید از کسی تعریف و تمجید کند و اصولا صحبت هایش همراه با نیش وکنایه است، در برابر عظیمی و افتخارات کسب شده توسط ایویچ، تعظیم کرد. ایویچ با سابقه مربیگری در تیم های عظیمی مانند آژاکس، اتلتیکو مادرید، پاری سن ژرمن، بنفیکا، پورتو و تجربه مربیگری در 14 کشور مختلف و کسب جام های قهرمانی متعدد وارد ایران شد تا تیم ملی را در جام جهانی 1998 راهنمایی کند. تصور تمامی فوتبال دوستان این بود که با ایویچ، تیم ملی می تواند مقابل آلمان ایستادگی کند و با شکست دادن آمریکا و یوگسلاوی، تیمی که ایویچ آن را به خوبی می شناخت، می توانست به دور بعد صعود کند. یکی از برترین مربیان تاریخ فوتبال جهان و عظیم ترین مربی فوتبالی که به ایران آمده بود، تیرماه 1390 در 77 سالگی و به دلیل عارضه قلبی درگذشت.