رویه برون سپاری زنگنه می توانست برابر کل تحریم ها خسارت داشته باشد - تفطن

به گزارش خبرنگاران و به نقل از وزارت نفت، حمید دریس با اشاره به توان تولید شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب و مصاحبه اخیر مدیرعامل این شرکت و اعلام افزایش روزانه 70 هزار بشکه ای توان تولید منطقه ها نفت خیز جنوب نسبت به پیش از تحریم ها، گفت: با توجه به شرایط تحریمی و کاهش تکلیفی تولید، گاه این امکان وجود دارد که به صورت آگاهانه یا غیرآگاهانه، کاهش های ناشی از افت طبیعی تولید چاه ها در دل آمار و ارقام کاهش های تکلیفی گنجانده گردد و به این ترتیب، واقعیت های موجود در باب رقم واقعی توان و ظرفیت تولید ناگفته بماند.

وی در این ارتباط به تفاوت معنایی بحث کاهش تکلیفی و افت طبیعی تولید در میدان های نفتی و ضرورت تفکیک این دو مفهوم اشاره کرد و افزود: در رویارویی با افت طبیعی تولید چاه ها، باید توان تولید از دست رفته با برنامه ریزی های دقیق زمانبندی شده، فعالیت های ترمیمی، تعمیراتی یا حفاری های نو و با صرف هزینه و زمان، احیا گردد که این فرآید گاهی افزون بر آنکه به نگهداشت تولید منتج می گردد، افزایش تولید هم به همراه دارد؛ اما در بحث کاهش تکلیفی، تولید از مخزن به دلایل مختلف و با اختیار و اراده شرکت ملی نفت ایران کاهش می یابد که این رقم به نام افت یا کاهش ظرفیت یا توان تولید قید نمی گردد زیرا جزو توان و ظرفیت تولیدی کشور است.

مدیر پیشین امور فنی شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب با این مقدمه، ادامه داد: امکانپذیری همپوشانی این دو موضوع مهم است و باید در شرایط تحریم برای جلوگیری از خلط این مباحث تلاش و مراقبت گردد زیرا در غیر این صورت، پنهان ماندن ضعف های عملکردی در زمینه جبران کاهش طبیعی تولید در قالب اعلام اعداد و ارقام کاهش تولید تکلیفی امکانپذیر است و چه بسا شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب هم عامدانه یا غیرعامدانه، در اعلام اعداد خود دچار چنین برداشت های اشتباهی شده باشد.

کاهش 70 هزار بشکه ای ظرفیت تولید نفت

دریس در توضیح بیشتر گفت: زمانی که به نام مدیر امور فنی شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب در سال 97 مدیریت فنی را تحویل دادم، ظرفیت تولید شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب 2 میلیون و 950 هزار بشکه بود و برنامه ریزی شده بود که با احتساب عملیات تعریف شده برای نگهداشت تولید، در خاتمه سال (97) نه تنها نگهداشت تولید به طور کامل انجام گردد بلکه افزایش تولید مختصری هم در توان تولید به وجود آید.

وی ادامه داد: در این زمینه باید دقت کرد که در زمان اوج گرفتن تولید نفت، افت طبیعی تولید از چاه های نفت هم پس از این بیشتر می گردد و شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب هم به علت تولید حداکثری در سال های 95 و 96، با افت و کاهش طبیعی قابل توجهی روبه رو شد؛ اما با این وجود برنامه تولیدی برای افزایش توان تولید تهیه و در عمل هم سبب افزایش توان تولید شد؛ به نحوی که در سال 95 به روزانه 486 هزار بشکه عملیات نگهداشت و افزایش تولید انجام شد که در طول تاریخ منطقه ها نفت خیز بی سابقه بوده است.

مدیر پیشین امور فنی شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب افزود: این فرایند در سال های بعدی هم ادامه یافت به نحوی که توان تولید 2 میلیون و 950 هزار بشکه ای در روز در ابتدای سال 97 تحویل مدیریت نو شد و برنامه تولید سال 97 هم افزایشی بسته شد، اما پس از آن، برنامه تولید تغییر کرد و از سوی مدیر امور فنی نو شرکت، برنامه تولید با حداقل 74 هزار بشکه کاهش نسبت به برنامه پیشین، به برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران ارائه شد.

دریس گفت: به عبارت دیگر، در حالی امروز شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب از افزایش 70 هزار بشکه ای ظرفیت تولید خبر می دهد که در همان سال، برنامه تولید با حداقل 74 هزار بشکه کاهش نسبت به توان تولیدی موجود شرکت تدوین شد؛ ضمن اینکه منطقه ها نفت خیز طبق برنامه پیش بینی شده در سال 97 باید به علت ماه ها تولید حداکثری با افت طبیعی بیشتری در میدان ها روبه رو می شد که پس از آن، با پیش آمدن دوباره شرایط تحریم و کاهش تکلیفی تولید، از اندازه این افت طبیعی هم کاسته شد و از قضا برای شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب، فرصت مناسبی برای انجام تعمیرات اساسی و نگهداشت و افزایش توان تولید میدان ها و جبران افت طبیعی تولید چاه ها فراهم شد.

وی افزود: با وجود کاهش تکلیفی تولید که در نتیجه، اندازه افت طبیعی را هم کاهش می دهد، در عمل توان تولید منطقه ها نفت خیز جنوب حدود 70 هزار بشکه در روز کاهش یافته که به علت ضعف شدید در اجرای عملیات های افزایشی بوده است.

مدیر پیشین امور فنی شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب گفت: ظرفیت کنونی تولید شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب نشان می دهد با وجود شرایط تحریم که فرصت مناسبی برای نگهداشت و افزایش تولید است، افزایش تولید محقق نشده و توان تولید امروز به کمتر از ظرفیت تولید در ابتدای سال 97 رسیده است.

دریس گفت: بخشی از توان تولید از دست رفته که در سال های گذشته با ارائه آمارهای خلاف واقع در دل کاهش های تکلیفی مخفی شده بود، امروز به سبب طولانی شدن تحریم ها از دل کاهش تکلیفی خارج شده، اما بخش زیادی از آن هم کماکان به صورت خلاف واقع در دل کاهش تکلیفی پنهان مانده است. برای همین است که شاید بعضی دعا کنند تحریم ها باقی بماند، زیرا در سایه تحریم می توان غیرشفاف عمل کرد.

وی در ادامه، به مرحله دومی شدن بعضی از چاه های منطقه ها نفت خیز جنوب اشاره کرد و گفت: وقتی چاه ها مرحله دومی می شوند، باید تولید را کاهش داد یا تولید با گازسوزی شدید همراه خواهد بود، متأسفانه شواهد حاکی است کاهش تولید ناشی از چاه های مرحله دومی هم در قالب کاهش تکلیفی تولید پنهان شده است که تبعات این امر، شرکت ملی نفت ایران را در زمینه تولید با چالش هایی روبه رو خواهد کرد، کارگروهی فنی می تواند صحت و سقم این ادعا را بررسی کند.

پیشرفت 36 درصدی برنامه تعمیرات اساسی تأسیسات و ماشین آلات

مدیرعامل پیشین شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون در بخش دوم سخنانش به بحث تعمیرات اساسی ماشین آلات دوار شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب پرداخت و گفت: بر مبنای نامه رسمی معاون مدیر وقت تولید شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب با نام کتابچه تحلیلی اندازه تحقق برنامه تعمیرات اساسی شرکت ملّی منطقه ها نفت خیز جنوب در سال 98 که ابتدای سال 99 تهیه و ارسال شده است، پیشرفت تعمیرات اساسی و تعمیرات ماشین های دوار منطقه ها در سال 98 حدود 36 درصد بوده که عددی بسیار هشدار دهنده است.

دریس ادامه داد: در متن این نامه همچنین آمده است که درصد تحقق برنامه تعمیرات سال های 96 و 97 هم به ترتیب حدود 78 و 56 درصد بوده است که بیانگر سیر نزولی تحقق برنامه تعمیراتی در سال های اخیر است، متأسفانه این نامه به دستور مدیرعامل شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب از روی سیستم حذف و مسئول مربوطه که نامه را تهیه نموده است موأخذه می گردد.

وی درباره چرایی وجود اختلاف قابل توجه میان فعالیت های تعمیراتی اجرا شده با برنامه ریزی ها، گفت: این شرایط نامطلوب در تعمیرات اساسی و تعمیرات ماشین آلات دوار ناشی از تبعات شیوه نامه ابلاغی وزیر نفت مبنی بر برون سپاری تعمیرات ماشین های دوار و بعضاً ناشی از عملکرد ضعیف مدیران شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب بوده است.

مشاور معاونت نظارت بر منابع هیدروکربوری وزیر نفت درباره این بخشنامه گفت: حتی با فرض بدون نقص بودن ماهیت این شیوه نامه، این سوال وجود دارد که چرا در چنین شیوه نامه ای، زمان گذار لحاظ نشده است؟ چطور ممکن است بلافاصله و بدون در نظر گرفتن دوره گذار، بتوان تمام پیمان های تعمیرات حدود 20 هزار دستگاه ماشین دوار منطقه ها نفت خیز جنوب را برون سپاری کرد؟ آیا با توجه به فعالیت این تعداد ماشین دوار در این شرکت، چنین ظرفیتی برای تعمیرات در بخش خصوصی کشور موجود بود؟ آیا با توجه به اینکه بخشنامه ایجاب می کرد تمام سفارش های قبلی هم (به شرط مشخص نشدن پیمانکار) متوقف شوند و از سوی دیگر، سفارش گذاری کالاهای مورد نیاز برای تعمیرات این ماشین آلات بسیار زمانبر بود، برآورد نمی شد که این دستورالعمل چه تبعات خسارت باری به همراه خواهد داشت؟ در پی همین بخشنامه، کارگاه آغاجاری که در نوع خود در سطح منطقه بی نظیر است، در آستانه مزایده قرار گرفت و دست آخر، به واسطه شیوه نامه ای که در مقابل شیوه نامه ابلاغی در آن زمان از طریق بنده و تعدادی از کارشناسان تنظیم و به مسئولین ارائه شد، از واگذاری کارگاه مرکزی آغاجاری جلوگیری به عمل آمد. به عبارت دیگر پس از ابلاغ شیوه نامه وزیر نفت، با هدف کاهش تبعات منفی آن شیوه نامه، نسبت به تدوین شیوه نامه جایگزین دیگری اقدام شد که اگرچه آن شیوه نامه هیچ گاه به طور رسمی ابلاغ و جایگزین شیوه نامه ابلاغی نشد، اما حداقل توانست مانع خسارات بیشتری گردد.

دریس به نامه اردیبهشت ماه سال 99 مدیر تولید شرکت ملی منطقه ها نفتخیز جنوب با نام اعلام تبعات عدم تأمین کالا (B.O.M) جهت تعمیرات اساسی ماشین آلات فرایندی در فرایند اجرای شیوه نامه تعمیرات اساسی اشاره کرد و افزود: در این نامه قید شده است عدم تصمیم گیری به موقع در مورد مجوز موقت فوق (خرید کالای برنامه ای)، می تواند در تأمین کالای ماشین آلات فرایندی که معمولاً حدود دو سال به طول می انجامد، مشکل جدی به وجود آورد و تبعات آن هم عدم انجام تعمیر اساسی ماشین آلات و در نتیجه توقف تولید و گازسوزی را به همراه خواهد داشت؛ که این نامه هم به دستور مدیرعامل شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب از روی سیستم حذف و با نامه دیگری جایگزین می گردد.

وی افزود: هشدار به امر بسیار مهم توقف تولید که در نامه حذف شده مدیر تولید به آن اشاره شده است و شامل تولید پالایشگاهی و گاز شهری هم می گردد و می تواند امنیت انرژی کشور را به مخاطره اندازد باید بلافاصله از طریق مدیرعامل به طور جدی مورد توجه و پیگیری قرار می گرفت و به شرکت ملی نفت ایران منعکس می شد، نه اینکه با فشار به مدیر تولید از سیستم حذف گردد. اساساً این قبیل رفتارها و اعمال فشار برای تغییر نظرات فنی مدیران، زیبنده هیچ مسئولی در نظام جمهوری اسلامی به ویژه صنعت نفت نیست.

وی با بیان اینکه شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب که دارای توان بالایی در تعمیرات ماشین آلات دوار است، هم زمان از توان بخش خصوصی در امر تعمیرات هم بهره مند می شده است، درباره مسائل برون سپاری صرف تعمیرات ماشین آلات دوار، به یک نمونه سفارش این شرکت اشاره کرد و گفت: شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب در راستای همین بخشنامه، در نامه ای به هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، اورهال 27 دستگاه ماشین آلات دوار خود را درخواست و تاکید کرد با توجه به اهمیت این دستگاه ها، ماشین آلات طی 75 روز به منطقه ها تحویل داده شوند. متأسفانه در شرایطی که این تعمیرات برای منطقه ها از فوریت زیادی برخوردار بود، هلدینگ بعد از حدود 20 روز به نامه مدیرعامل منطقه ها پاسخ داد و گفت ما به علت عدم آشنایی با ماشین آلات و شیوه تعمیرات آنها و عدم شناخت قطعات یدکی و شرکت های سازنده و تأمین کننده این قطعات، قادر به انجام تعمیرات در این بازه زمانی نیستیم و اگر چنین درخواستی دارید، می توانیم این فرایند را در قالب 6 یا 7 مرحله عملیاتی کنیم و به طور رسمی گفتند که توان تعمیر این 27 دستگاه را ندارند.

دریس با طرح این سوال که چرا یک بخشنامه باید شرکت ملی منطقه ها نفتخیز جنوب را ناگزیر می کرد با وجود برخورداری از توان تعمیراتی قابل توجه و نیاز فوری به تعمیر ماشین آلات، زمان را در جریان نامه نگاری با شرکتی که توان و ظرفیت پاسخگویی به نیازهای منطقه ها را نداشت تلف کند؟، گفت: همان زمان که این بخشنامه ابلاغ شد، مدیر مهندسی ساختمان شرکت ملی منطقه ها نفتخیز جنوب، مدیر بخش تعمیرات صنعتی و تجهیزات فرایندی شرکت و معاون مدیر تولید در حوزه تعمیرات و تعدادی دیگری از مدیران، در نامه ای خطاب به مدیرعامل منطقه ها این شیوه نامه را نقد کردند. شاید اگر این نامه های انتقادی به تهران ارجاع داده می شد، شیوه نامه تا حدودی تعدیل و تغییرات اصلاحی بر روی آن اعمال می شد

وی ادامه داد: اما مدیرعامل منطقه ها بدون انعکاس این نقدها، در نامه ای گفت این بخشنامه را ظرف 2 سال اجرایی خواهد کرد و برنامه اجرای 2 ساله شیوه نامه را تهیه کرد که به علت واقع بینانه نبودن شیوه نامه و برنامه تهیه شده، هرگز عملیاتی نشد. مدیرعامل یک مجموعه می تواند با انعکاس تصمیمات کارشناسانه مجموعه خود، به بهبود تصمیم سازی ها کمک کند؛ کاری که از سوی مدیرعامل شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب انجام نشد.

دریس با بیان اینکه این شیوه نامه از سوی بیژن زنگنه در سال 82 هم ابلاغ شده بود و اجرای آن در دولت نهم متوقف شد، از ابلاغ مجدد این شیوه نامه در دولت دوازدهم انتقاد کرد و گفت: اگر پیشرفت تعمیرات منطقه ها در سال 98 تنها حدود 36 درصد بوده است، بخش اعظمی از این عقب ماندگی به همین شیوه نامه بازمی گردد که به تدریج آثار خود را در برنامه تعمیراتی منطقه ها نمایان کرد. به طوریکه تیرماه سال جاری، نامه ای از سوی معاون مدیر تولید شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب به معاون مدیر امور مالی این شرکت ارسال و درخواست تأمین نیازهای مالی جهت انجام کارهای باقیمانده تعمیرات اساسی از سال های قبل در سال 1400 مطرح شده است. در این نامه قیده شده بخش زیادی از کارهای باقیمانده از سال های 98 و 99 کماکان بدون بودجه به جای مانده و طبعاً به برنامه سال 1400 اضافه می شوند که این اضافات، برنامه تعمیراتی منطقه ها را مبدل به بزرگترین برنامه تعمیرات اساسی همه ادوار منطقه ها نفت خیز جنوب نموده اند. این موضوع در تقابل کامل با مصاحبه اخیر مدیرعامل شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب است.

مدیر اسبق امور فنی شرکت ملی منطقه ها نفتخیز جنوب نام کرد: در مجموع، با توجه به کاهش توان تولید در سال 97، عدم رسیدگی مناسب به تأسیسات و ماشین آلات دوار، مرحله دومی شدن بعضی چاه ها و کاهش های پنهان، شرکت ملی منطقه ها نفت خیز جنوب برای نگهداشت توان تولید ارائه شده در گزارشات رسمی، شرایط سخت و پرچالشی پیش رو دارد.

دریس ادامه داد: متأسفانه رویه ای که در بخشنامه برون سپاری تعمیرات ماشین آلات دوار حاکم بود، در طرح توسعه 28 مخزن هم ادامه پیدا کرد و اعلام شد منطقه ها به جز بسته های این طرح، مجاز به انجام هیچ فعالیت توسعه، نگهداشت و افزایش تولید در سایر مخازن و چاه ها نیست که اگر در برابر این دستورالعمل مقاومت نمی شد، خساراتی به اندازه کل خسارات تحریم، صنعت نفت را متضرر می کرد که بحث بسیار مفصلی است و در فرصت مقتضی در ارتباط با آن مطالبی ارائه خواهد شد.