جشن چهارشنبه سوری در شیراز چگونه برگزار می گردد؟ - تفطن

جشن چهارشنبه سوری یکی از جشن های باستانی و ملی ایران است که در گوشه کنار این سرزمین با تشریفات ویژه ای برگزار می گردد. به جشن چهارشنبه سوری، چهارشنبه آخر سال هم می گویند. جشن چهارشنبه سوری آیین و آداب تعیین خود را دارد اما با این وجود می توان تفاوت های اندکی در آیین برگزاری این مراسم در نقاط مختلف ایران پیدا کرد. در این مقاله قصد داریم تا آیین های قدیمی چهارشنبه سوری در شیراز را آنالیز کنیم اما پیش از آن با وجه تسمیه عبارت چهارشنبه سوری آشنا خواهیم شد.

سور در فارسی به معنی رنگ سرخ یا گل سرخ یا جشن است و چند معنی دیگر هم می دهد. در خصوص این جشن، مقصود رنگ سرخ و گل سرخ است. اگرچه از آن مفهوم جشن هم مستفاد می گردد ولی دلیل تسمیه این شب و روز به سوری همان افروختن آتش در آن است که در نتیجه آن را سوری یعنی سرخ رنگ و به رنگ گل سرخ نام گذاری نموده اند.

چهارشنبه سوری در شیراز

شیرازیان چهارشنبه آخر سال را چهارشنبه سوری می گویند و در غروب سه شنبه مرسوم است که هفت کُپه یا سه کُپه خار تهیه می نمایند؛ آن ها را آتش زده و از روی آن می پرند و می گویند: زردی من از تو، سرخی تو از من. با توجه به ارادتی که شیرازیان به خواجه حافظ دارند، در این شب دور هم جمع شده و از دیوان حافظ فال می گیرند که به آن فال دوره می گویند.

در خصوص رسوم قدیمی تر مردم در این مراسم می توان به آب تنی کردن برخی از زنان و دختران شیرازی در حوض ماهی سعدیه اشاره نمود که با جام دعا چهل کلید بر سر می نمایند. این کار هم به خاطر سلامتی و هم به خاطر مهرگرمی انجام می شد. مردان و زنان شیرازی معتقدند که هرگاه عصر روز سه شنبه آخر سال در آب سعدی (آبی که از قنات آرامگاه سعدی یا حوض ماهی جریان دارد) شستشو نمایند، تا سال دیگر بیمار نمی شوند. ازاین رو، عصر سه شنبه آخر سال ازدحام غریبی در اطراف مکان یاد شده دیده می گردد.

رسم است که دختران دم بخت در این شب برای بخت گشایی به زیارت حضرت احمدبن موسی شاهچراغ (ع) می روند. شاهچراغ (ع) از امام زاده های واجب التکریم است. مردم شیراز به شاه چراغ علاقه زیادی دارند و شب زیارتی شاه چراغ شب آدینه است.

فال گوش ایستادن

فال گوش ایستادن هم نزد زنان شیرازی مرسوم است. زنی که بخواهد فال گوش بایستد چادر سر نموده، نیت می نماید و در گوشه ای از کوچه می ایستد و بر اساس گفته عابرین تفأل می زند. اگر گفته را مطابق میلش دید خود را به مراد رسیده می داند! رسم است که برخی از زنان برای برآورده شدن حاجت، در زیر منبر مسجد جامع حلوا درست می نمایند. به این منبر، منبر مرتضی علی می گویند.

آش ابودردا

از جمله مراسم دیگری که شیرازیان دارند، پختن آشی است به نام آش ابودردا. برخی معتقدند که وسایل اولیه این آش باید حتما از راه گدایی حاصل گردد. این آش را هم به خاطر درمان بیماری و هم به خاطر بخت گشایی در چهارشنبه سوری می پزند.

آجیل چهارشنبه سوری

از جمله خوردنی هایی که شیرازیان در شب چهارشنبه سوری میل می نمایند، آجیل چهارشنبه سوری است که بدان آجیل شیرین هم می گویند. این آجیل مخلوطی است از: کشمش، نخودچی، مغز بادام، مغز گردو، انجیر، مویز، توت خشک، کنجد بوداده، شاهدانه، گندم برشته، برنجک، قصب، خارک (نوعی خرمای خشک) و قیسی.

از دیگر رسوم قدیمی چهارشنبه سوری در شیراز می توان به این رسم اشاره نمود که دختران دم بخت در شب چهارشنبه سوری ابریشم هفت رنگ به کمر می بستند و صبح روز چهارشنبه کودک نابالغی را وا می داشتند تا گره ابریشم را باز کند به این نیت که گره از بختشان باز گردد.

در شب چهارشنبه سوری ریختن کندر و اسفند در آتش که آن را در شیراز بوخوش گویند، مرسوم و متدوال است. شیرازیان بوخوش را در آتش می ریزند که خانه را معطر کند. بوی بوخوش خاصیت گندزدایی هم دارد و از گذشته های دور مورد توجه مردم بوده است.

مقارن غروب شب چهارشنبه در جلو در خانه ها آتش زیادی می افروزند و زنان و مردان و اطفال از روی آن می پرند و می گویند: زردی من از تو، سرخی تو از من و در کنار آن یک سبو یا کوزه سفالی کهنه را می شنمایند. نیت و تفأل آن ها در این کار این است که در سال آینده گره از کار آن ها گگردده گردد.

نظر شما در خصوص جشن چهارشنبه سوری چیست؟ در مکان زندگی شما چه رسوماتی در شب چهارشنبه سوری انجام می گردد؟ نظرات خود را با خبرنگاران در میان بگذارید.