علائم انسداد روده، دلایل ابتلا و روش های درمان آن

به گزارش خبرنگاران به نقل از چطور طول روده های شما حدودا 8/5 متر است. این یعنی غذایی که می خورید، راهی طولانی قبل از هضم کامل یا دفع را در جهت روده پیش رو دارد. اگر چیزی در این میان مانع حرکت غذا شود، انسداد روده به وجود می آید. تشخیص به موقع انسداد روده از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، چون در غیر این صورت می تواند موجب سوارخ شدن و پارگی روده عظیم شود و عواقب جبران ناپذیری در پی داشته باشد. در این مقاله ما را همراهی کنید تا شما را با علائم ، دلایل، روش های درمان انسداد روده آشنا کنیم.

حرکات حلقوی غذا در روده و انقباضات آن، جهت دفع و گوارش را تکمیل می نماید. حال اگر چیزی در این میان، راه روده را مسدود یا حرکت در این جهت را کُند کند، در جهت پرپیچ وخم روده، ترافیک عظیمی ایجاد می شود. به فقدان امکان حرکت در روده ها که باعث مسدودشدن بالقوه مواد غذایی می شود، انسداد روده گفته می شود. این حالت به این معناست که مواد غذایی، گاز یا مایعات امکان عبور نخواهند داشت. این مشکل می تواند نتیجه و از عوارض جانبی عمل باشد. دلایل دیگری نیز برای انسداد روده وجود دارد. مردم معمولا نمی دانند که غذا در روده ه جمع شده است و به خوردن ادامه می دهند. با ادامه خوردن، بر میزان مواد غذایی در جهت روده افزوده می شود. اگر درمان صورت نگیرد، انسداد روده می تواند باعث سوراخ شدن یا پارگی روده عظیم بشود و محتوای داخل روده که حجم زیادی میکروب دارد به بدن وارد می شود. این اتفاق می تواند کُشنده باشد و درصورت وقوع باید سریعا پیگیری بشود.

علائم انسداد روده عظیم چیست؟

انسداد روده عظیم باعث ناراحتی هایی در ناحیه شکمی می شود. علائم انسداد روده از قرار زیر است:

دردهای انقباضی شکمی؛ بی اشتهایی؛ احساس سیری؛ یبوست؛ ناتوانی در خارج کردن گاز؛ تورم شکم؛ حالت تهوع؛ استفراغ با بو و شکلی مشابه مدفوع.

بروز مسائلی در دستگاه گوارش از شایع ترین علائم انسداد روده هستند. معده و روده های شما آغاز به پر شدن با گازی می نماید که از رِکتوم یا راست روده خارج نمی شود و این موضوع باعث می شود که شکم، حالت سفت و متورم پیدا کند. اگر دچار این علائم شدید، به ویژه بعد از جراحی، سریعا باید موضوع را پیگیری کنید.

دلایل ایجاد انسداد روده چیست؟

بعد از جراحی، معمولا انسداد روده به دلیل استفاده از داروهای بعد از عمل رخ می دهد. این داروها باعث کند شدن حرکات روده ها می شوند. به این حالت، فلج رودَوی گفته می شود. در این حالت، روده مسدود نمی شود بلکه حرکات آن به درستی صورت نمی گیرد. یعنی غذای هضم یافته در روده ها، حرکاتی کند دارد یا اصلا حرکتی ندارد. داروهای زیر ازجمله داروهایی هستند که می توانند باعث این امر شوند:

هیدرومورفون یا دیلادید؛ مورفین؛ اوکسی کُدون؛ داروهای ضدافسردگی تری سیکلیک مانند اِمی تریپتیلین و ایمی پرامین (توفرانیل).

دلایل دیگری نیز برای انسداد روده وجود دارد:

سرطان روده؛ بیماری کرون: این بیماری به خاطر التهاب خودایمنی باعث ضخیم شدن دیواره های روده می شود؛ دیورتیکولیت؛ بیماری پارکینسون نیز اعصاب و ماهیچه ها را تحت فشار قرار می دهد.

مواردی که عنوان شد از رایج ترین دلایل ابتلا به انسداد روده در عظیم سالان است. بچه ها هم ممکن است به این مشکل دچار بشوند. درهم روی روده باعث ایجاد انسداد روده در بچه ها می شود که درواقع بخشی از روده به قسمت مجاور آن می چسبد.

عواملی که احتمال بروز انسداد روده را تشدید می نمایند؟

در مدت 30 روز بعد از جراحی، انسداد روده دومین مشکل رایجی است که باعث بستری شدن بیماران در بیمارستان می شود. اگر شخصی به تازگی عمل جراحی شکمی انجام داده باشد، بیشتر درمعرض دچارشدن به انسداد روده خواهد بود. بعد از جراحی در ناحیه شکم، احتمال ابتلا به انسداد روده افزایش می یابد.

در انواعی از جراحی ها که روده در طی عمل دست کاری می شود، حرکات روده برای مدت زمانی متوقف می شود. متوقف کردن حرکات روده برای دسترسی راحت تر جراح است. در این صورت، گاهی طول می کشد تا حرکات لوله گوارش به شکل عادی خود بازشود. محتمل است بعضی از افراد نیز بعد از عمل دچار زخم هایی در بافت های این قسمت بشوند که به انسداد روده می انجامد.

بعضی از شرایط های پزشکی نیز منجر به این مشکل می شوند:

برهم خوردن تعادل الکترولیت مانند پتاسیم و کلسیم؛ سابقه وجود ضربه و زخم در روده؛ سابقه اختلالات رودَوی مانند بیماری کرون یا دیورتیکولیت؛ سپتیسمی یا گندخونی؛ سابقه پرتودرمانی در نواحی شکم یا نزدیک آن؛ کاهش وزن سریع؛ بیماری سرخ رگ محیطی.

افزایش سن نیز به طور طبیعی باعث کاهش حرکات روده می شود. افراد سال خورده بیشتر در خطر ابتلا به انسداد روده هستند. یکی از دلایل این امر مصرف داروهای مختلف است که به خودی ِخود قادر به کندکردن حرکات روده هستند.

انسداد روده چگونه تشخیص داده می شود؟

بعد از مراجعه به پزشک، او در ابتدا علائم فرد را به خوبی آنالیز می نماید. درباره سابقه پزشکی، جراحی های انجام شده، داروهایی که مصرف شده، به ویژه داروهای مصرفی اخیر، از بیمار سؤالاتی می نماید. بعد از این مرحله، معاینات پزشکی صورت می گیرد و پزشک در ناحیه شکمی به دنبال التهاب و سفت شدگی می شود. ضمن اینکه پزشک به یاری گوشی پزشکی به صدای عمومی روده ها گوش می نماید و اگر به خاطر انسداد روده، روده هیچ حرکتی نداشته باشد، پزشک صدایی را نخواهد شنید یا صداهای زیادی به گوشش می رسد. تصویربرداری از این ناحیه معمولا پس از معاینات فیزیکی تجویز می شود. پزشک از این روش ها برای تشخیص ناحیه ای از روده که محتویات فشرده می شوند، بهره می گیرد. تصویربرداری و عکس برداری یاری می نماید تا ناحیه انسداد معین بشود؛ یعنی ناحیه ای که در آن گازها تجمع نموده اند یا روده متورم شده و انسداد شکل گرفته است. مطالعات عکس برداری از روده به این شکل است:

اشعه ایکس ساده: به یاری این نوع از تصویربرداری می توان علائم تجمع گاز و انسداد را مشاهده کرد. اما این روش برای تشخیص قطعی کفایت نمی نماید. سی تی اسکن: به یاری این روش، اطلاعات دقیق تری از شرایط انسداد به دست می آید. در این روش، از تزریق ماده جاجِب پزشکی به صورت بین وریدی یا خوراکی بهره گرفته می شود. سونوگرافی: این تکنیک عکس برداری بیشتر برای تشخیص انسداد روده در بچه ها استفاده می شود.

در بعضی از موارد نیز پزشکان از کنتراست هوا یا باریوم اِنِما استفاده می شود. باریوم انما نوعی تصویربرداری با اشعه ایکس است که می تواند تغییرات یا ناهنجاری ها را در روده عظیم (کولون) تشخیص دهد. در این روش، پزشک ماده باریوم سولفات یا هوا را که ماده ای حساس به نور است، در حد فاصل رکتوم تا روده عظیم قرار می دهد. این در حالی است که یک تکنسین هم به یاری اشعه ایکس از شکم عکس برداری می نماید. هوا یا باریوم سولفات به مشاهده مسائل و انسداد احتمالی در روده یاری می نماید. این روش می تواند انسداد روده ناشی از گرفتگی عضلانی در بچه ها را درمان کند.

خطرات انسداد روده

انسداد روده می تواند مسائل بسیار حاد و خطرناکی در فرد ایجاد کند. 2 مورد از شدیدترین عوارض از این قرار است:

نکروز یا بافت مردگی

بافت مردگی که به مرگ سلولی بی وقفه نیز شهرت دارد، زمانی به وقوع می پیوندد که یک انسداد، جریان خون به روده را متوقف می نماید. بدون خون، اکسیژن به بافت ها نخواهد رسید و باعث مرگ آنها می شود. بافت های مرده باعث ضعف دیواره های روده می شوند. در نتیجه پارگی روده و نَشت محتویات موجود در آن به سادگی ممکن می شود و روده سوراخ می شود.

التهاب صفاق

سوراخ شدن روده که پیش تر عنوان شد موجب التهاب صفاق نیز می شود. این التهابی جدی است که در حفره شکمی از طریق باکتری و قارچ ایجاد می شود. در روده باکتری های زیادی وجود دارد، مانند: اشریشیا کلی. این باکتری ها باید درون معده بمانند؛ نه اینکه آزادانه در حفره شکمی قرار بگیرند. التهاب صفاق می تواند منجر به گندخونی یا سِپتیسمی بشود. این مشکل بسیار حاد است و می تواند منجر به شوک یا ازکارافتادن اندام ها بشود.

درمان انسداد روده چیست؟

درمان انسداد وابسته به شدت و وخامت مشکل است. مثلا:

انسداد بخشی

گاهی اوقات، در بیماری کرون یا دیورتیکولیت بخشی از روده از حرکت باز می ایستد، اما مواد روده به حرکت ادامه می دهند. در این شرایط، چنانچه شرایط باثباتی داشته باشید، پزشک رژیم غذایی با میزان فیبر کم تجویز خواهد نمود. این کار باعث سهولت در شکل گیری مدفوع و خروج آن می شود. اگر این روش جواب ندهد باید به سراغ جراحی رفت و بخشی از روده را عمل نمایند.

انسداد کامل

این شرایط اضطراری است. درمان این مشکل وابسته به شرایط سلامت عمومی است. بعضی از افراد مانند کسانی که مبتلا به سرطان کلون هستند یا سن بالایی دارند، نمی توانند عمل های جراحی گسترده انجام بدهند. در این شرایط، از استِنت برای بازتر نگه داشتن روده استفاده می شود. به طور ایده آل، غذا با یاری استنت حرکت خواهد نمود. اما بااین حال، جراحی شکمی برای برداشتن انسداد روده یا انسداد بخشی ضروری است.

انسداد فلج نماینده

درمان انسداد فلج نماینده با شناخت عوامل ریشه ای صورت می گیرد. اگر مشکل از دارو باشد، پزشک دارویی دیگر تجویز می نماید تا باعث تحریک حرکات روده بشود. مِتوکلوپرامید (رگلان) نمونه ای از این داروها است. در صورت امکان متوقف کردن دارویی که باعث انسداد شده نیز می تواند به برطرف مشکل یاری کند. در هر حال، قطع مصرف هر دارویی به ویژه داروهای ضدافسردگی بدون مشورت با پزشک مجاز نیست.

در اوایل دوره ابتلا به انسداد فلج نماینده، درمان بدون جراحی نیز ممکن است. اما تا برطرف مشکل و برای دریافت مایعات لازم باید فرد در بیمارستان بستری بشود. پزشک می تواند از لوله نازوگاستریک با ساکشن کردن هم بهره ببرد. ضمن اینکه برای بیمار هیدراتاسیون مایع داخل وریدی صورت می گیرد و درواقع به بدن فرد آب رسانی می شود. فشرده سازی نازوگاستریک روش دیگری است که در آن لوله ای ازطریق حفره بینی به معده منتقل می شود. این لوله، هوا و مواد اضافی را می کشد، زیرا ممکن است این مواد باعث استفراغ بشوند. بیشتر مسائل انسداد روده با جراحی های مرتبط با انسداد روده در عرض 2 تا 4 هفته برطرف می شود. اگر این مشکل در مدت زمان گفته شده بهبود پیدا نکند، فرد باید دوباره جراحی بشود.

ملاحظات جراحی

روده ها بسیار بلند و طولانی هستند؛ بنابراین ازدست رفتن بخش کوچکی از آن، مسئله ای ایجاد نمی نماید. البته فرایند هاضمه تحت تأثیر قرار می گیرد، اما معمولا افرادی که بخشی از روده خود را ازدست می دهند، زندگی سالم و بدون دردسری را پشت سر می گذارند. در بعضی از موارد، روده باید کاملا تخلیه بشود. در این موارد، پزشک اقدام به ساخت کیسه ای خاص موسوم به اوستومی می نماید. این کیسه یاری می نماید تا مدفوع از مجاری گوارشی به آن جذب بشود. بعد از خروج روده با وجود اوستومی همچنان امکان زندگی وجود دارد.

چشم اندازی پیش روی مشکل انسداد روده

انسداد روده رایج اما درمان شدنی است. اگر اخیرا برای مسئله ای جراحی انجام داده باشید یا سایر عوامل خطرزای دیگری در زمینه انسداد روده، تهدیدتان می نماید، حتما مراقب علائم انسداد روده باشید. اگر به موقع این علائم آنالیز و درمان پیگیری بشود، ممکن است دیگر نیازی به جراحی های سخت و تهاجمی وجود نداشته باشد. بیشتر عوامل خطرزایی که موجب انسداد روده می شوند، غیرقابل پیشگیری هستند. مثلا جراحی و بیماری های مزمن ازجمله عوامل خطرزایی هستند که نمی توان از آنها پرهیز کرد و ممکن است موجب انسداد روده بشوند. اگر قرار است جراحی صورت بگیرد، باید احتمال ابتلا به انسداد روده هم درنظر گرفته بشود، اما نباید به خاطر ترس از احتمال انسداد، جراحی لغو بشود. شناخت علائم انسداد روده می تواند به پیگیری و درمان سریع تر مشکل یاری کند.